اطلاعات عمومی شاعران فارسی از ابتدا تا حال +آثار

نوشته شده توسط:یوسف یوسفی در | ۰۳ اسفند ۱۳۹۸ - ۰۱:۵۲ | ۰ دیدگاه

شاعران کهن

پیش از سده سوم هجری، سندی از شعر سرایی به زبان پارسی دری در دست نیست. با این همه محمد عوفی در نسک لباب‌الباب نخستین شاعر به زبان فارسی دری را بهرام گور می‌داند.

شاعران سده سوم (۲۰۰–۳۰۰ ق)

ابواسحاق جویباری
ابوحفص سغدی
ابوزراعه معمری
ابوسلیک گرگانی
ابوشعیب هروی
بسام کرد
حنظله بادغیسی
فرالاوی
فیروز مشرقی
محمد پسر وصیف سجزی
محمود وراق هروی

شاعران سده چهارم هجری (۳۰۰–۴۰۰)

ابوشکور بلخی
ابوطاهر خسروانی
ابوطیب مصعبی
ابوالحسن آغاجی
ابوالعباس ربنجنی
ابوالعلاء شوشتری
ابوالموید بلخی
ابوعبدالله جنیدی
استغنائی نیشابوری
بدیع بلخی
بشار مرغزی
بندار رازی
بوالمثل بخارایی
ترکی کشی ایلاقی
حکاک مرغزی
خبازی نیشابوری
خسروی سرخسی
خواجه عبدالله انصاری
دقیقی
رابعه قزداری
رودکی (برخی از آثار: کلیله و دمنه، سندبادنامه، اشعار غنایی، مدایح)
رونقی بخارایی
سپهری بخارایی
شاکر جلاب
شهید بلخی
طاهرچغانی
طیان ژاژخا
عماره مروزی
قابوس وشمگیر
قمری جرجانی
کسایی مروزی
لوکری
محمد عبده کاتب
مسعودی مروزی
معروفی بلخی
منتصر سامانی
منجیک ترمذی
منطقی رازی

شاعران سده پنجم هجری (۴۰۰–۵۰۰)

ابوسعید ابوالخیر
اسدی طوسی (آثار: مناظرات، گرشاسب نامه، نخستین واژه نامه فارسی **لغت فرس**، کهن ترین دستنویس فارسی از طوسی باقی مانده است)
باباطاهر عریان (آثار: ترانه‌ها، دو بیتی‌های باباطاهر در بحر هزج مسدس محذوف سروده شده)
خیام ( آثار: میزان الحکمت، لوازم الامکنت، نوروزنامه، جبر و مقابله خیام، رسالة فی البراهین علی مسائل الجبر و المقابله، رسالة فی شرح مااشکل من مصادرات کتاب اقلیدس، قسطاس المستقیم، رسالهٔ مسائل الحساب، القول علی اجناس آلتی بالاربعاء، اثری دربارهٔ موسیقی، رساله کون و تکلیف به عربی دربارهٔ حکمت خالق در خلق عالم و حکمت تکلیف، رساله روضةالقلوب در کلیات وجود، رساله ضیاء العلی، رساله‌ای در صورت و تضاد، ترجمه خطبه ابن سینا، رساله‌ای در صحت طرق هندسی برای استخراج جذر و کعب، رساله مشکلات ایجاب، رساله‌ای در طبیعیات، رساله‌ای در بیان زیگ ملکشاهی، رساله نظام الملک در بیان حکومت، اشعار عربی خیام که در حدود ۱۹ رباعی آن بدست آمده‌است، رباعیات خیام به زبان فارسی که در حدود ۲۰۰ چارینه (رباعی)، عیون الحکمه، رساله معراجیه، رساله در علم کلیات، رساله در تحقیق معنی وجود)
عسجدی
عنصری (آثار: قصیده، غزل، رباعی، قطعه، ترکیب‌بند، و مثنوی است)
عیوقی
غضایری رازی
فخرالدین اسعد گرگانی
فرخی سیستانی
فردوسی طوسی
قطران تبریزی
کافرک غزنوی
لبیبی
معنویی بخارایی
منوچهری دامغانی
ناصر خسرو (او به همراه رودکی و حافظ جزو شاعران حافظ قرآن بودند. آثار: دیوان اشعار فارسی، دیوان اشعار عربی، روشنایی‌نامه، سعادت‌نامه، دلیل‌المتحرین، دیوان اشعار، جامع‌الحکمتین، خوان‌الاخوان، زادالمسافرین، گشایش و رهایش، وجه دین، سفرنامه، بستان العقول)

شاعران سده ششم هجری (۵۰۰–۶۰۰)

اثیر اخسیکتی
ادیب صابر
انوری (آثار: دیوان انوری، البشارات فی شرح الاشارات، رساله‌ای در عروض و قوافی)
اوحدالدین کرمانی
جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی
ذوالفقار (سیدقوام الدین حسین ابن صدرالدین علی شروانی)
خاقانی شروانی
رشیدالدین وطواط
سنایی
سوزنی سمرقندی
عبدالحمید غزنوی
عطار (آثار: اسرارنامه، الهی‌نامه، منطق‌الطیر، مصیبت‌نامه، مختارنامه، تذکرةالاولیاء، دیوان اشعار)
عمعق بخاری
فلکی شروانی
قوامی رازی
مجیرالدین بیلقانی
محمد سگزی
مسعود سعد سلمان
معزی
مهستی گنجوی
نظامی گنجوی (آثار: خمسه یا پنج گنج شامل:1-مخزن‌الاسرار، 2-هفت‌پیکر، 3-خسرو و شیرین، 4-شرف نامه (اسکندر)، 5-لیلی و مجنون (نامور به خمسهٔ نظامی)، دیوان حکیم نظامی)
احمد مشکوری
جستارهای وابسته
شعر سبک خراسانی
شاعران سده هفتم
کمال‌الدین اصفهانی
باباافضل کاشی
بدر جاجرمی
بساطی سمرقندی
کیکاووس رازی
زراتشت بهرام
سعدی (آثار: بوستان، گلستان، غزلیات، هزلیات، آثار به زبان عربی)
امین‌الدین بلیانی کازرونی
مجدالدین همگر
شمس تبریزی (اثار: مقالات شمس)
مغربی تبریزی
مولوی (اثار: مثنوی معنوی، رباعیات، دیوان شمس، فیه ما فیه، مکتوبات، مجالس سبعه )
نزاری قهستانی
همام تبریزی
امیر خسرو دهلوی (آثار: دیوان امیر خسرو، دیوان غزلیات، ثمانیهٔ خسرویه، مطلع‌الانوار، شیرین و خسرو، مجنون و لیلی، آیینهٔ سکندری، هشت بهشت، نه سپهر، مفتاح‌الفتوح، مثنوی دولرانی و خضرخان، سه شاهزاده سرندیپی، )
ذوالفقار شروانی
نجیب جُرفادقانی
فرید اَحْوَلْ

شاعران سده هشتم

جهان خاتون
حافظ (آثار: دیوان حافظ، غزلیات، رباعیات، واژه‌های کلیدی در اشعار حافظ….گوته ادیب تابغه آلمانی، «دیوان غربی-شرقی» خود را تحت تأثیر «دیوان حافظ» سرود)
خواجوی کرمانی (آثار: دیوان؛ شامل غزل، قصیده، مسمط، ترکیب‌بند، ترجیع‌بند، رباعی، قطعه و مستزاد که بر روی هم به دو بخش صنایع‌الکمال و بدایع‌الجمال تقسیم می‌شود. پنج مثنوی؛ در وزن‌های گوناگون با این نام‌ها:
همای و همایون، گل و نوروز، روضةالانوار، کمال‌نامه و گوهرنامه)
سلمان ساوجی
شرف‌الدین رامی
شیخ اطعمه
نعمت‌الله ولی
عبید زاکانی (آثار: منظومه موش و گربه، رسالهٔ اخلاق الاشراف، ریش نامه، صد پند، ترجیع بند ج…، تضمینات و قطعات، رباعیات، رسالهٔ دلگشا، تعریفات ملا دو پیاز، منظومه موش و گربه، منظومه سنگتراش، رسالهٔ تعریفات ملا دو پیازه)
عماد فقیه کرمانی
نظام‌الدین محمود قاری
سید رضا کیا
حیدر شیرازی
رکن صاین (ف ۷۶۴ ق)
جلال عضد شیرازی
ناصر بخاری
ملا محمد شیرین مغربی تبریزی
افضل‌الدین کاشانی
سیّد ذوالفقار
حسن کاشی
جلال عتیقی

باقی سخن سرایان قرن هشتم:

رُکن‌دَعوایدار
شهاب مُهَمَّره، ناصر بَجه‌ای، عمادِ لُر، پادشاه‌خاتون، ناصر سیواسی، پوربهای جامی، ربیعی، حسن متکلّم، عصامی، سیّد عضد، عصّار تبریزی، جلال طبیب، مظفِّ خوافی، میرکرمانی، معین جوینی، برهان بلخی، جنید شیرازی، شاه‌شجاع، شیخ کجج تبریزی، جلال عُکاشه، شمس‌الدین کاشانی، ابن‌معین، روح عطّار، ابن نصوح، قطب عتیقی، عطار همدانی، سعدبها، بهاءالدین ساوجی، ابن‌عماد،

شاعران سدهٔ نهم

قاسم انوار
عصمت بخاری
آذری طوسی
ابن حسام
ابن یمین
امیرشاهی سبزواری
جامی
حامدی اصفهانی
رضای سبزواری
نزاری قهستانی
قبولی هروی
کاتبی ترشیزی
کمال خجندی

شاعران سده دهم هجری

آصفی هروی (ف ۹۳۵ ق)
بابافغانی شیرازی (ف ۹۲۵ ق)
ثنایی مشهدی (ف ۹۹۶ ق)
ابوالفتح حاذق گیلانی (ف ۹۹۷ ق)
سحابی استرآبادی (ف ۱۰۱۰ ق)
شرف جهان قزوینی (ف ۹۶۸ ق)
شهیدی قمی (ف ۹۳۶ ق)
ضمیری اصفهانی (ف ۹۸۷ ق)
ظهوری ترشیزی (ف ۱۰۲۵ ق)
عرفی شیرازی (ف ۹۹۹ ق)
غزالی مشهدی (ف ۹۸۰ ق)
فکری جامه‌باف (ف ۹۷۳ ق)
فیضی فیاضی (ف ۱۰۰۴ ق)
قاسمی گنابادی (ف ۹۸۱ ق)
لسانی شیرازی (ف ۹۴۱ ق)
محتشم کاشانی (ف ۹۹۶ ق)
میلی مشهدی (ف ۹۸۳ ق)
نظیری نیشابوری (ف ۱۰۲۰ ق)
نوعی خبوشانی (ف ۱۰۱۹ ق)
وحشی بافقی (ف ۹۹۱ ق) (آثار: کلیات وحشی، ناظر و منظور که عشق همجنس‌گرایانهٔ پسران شاه و وزیری را بر یکدیگر روایت می‌کند، فرهاد و شیرین یا شیرین و فرهاد به استقبال از خسرو و شیرین نظامی گنجه‌ای، )
ولی دشت‌بیاضی (ف ۱۰۰۱ ق)
هاتفی خرجردی (ف ۹۲۸ ق)
هلالی جغتایی (ف ۹۳۵ ق)

درویش دهکی (۹۲۰ ح) نظام استرآبادی (۹۲۵) اهلی شیرازی (۹۴۲) وحید تبریزی (۹۴۲) فهمی استرآبادی (۹۴۷ زنده) حیرتی تونی (۹۶۱) فارغی مشهدی (۹۶۲ زنده) عزیزی قزوینی (۹۶۹) فضولی بغدادی (۹۷۰) میر اشکی قمی (۹۷۲) خواری تبریزی (۹۷۴) خواجگی عنایت (۹۷۵) صبری اصفهانی، (۹۷۷ زنده) شیخ رباعی (۹۷۷) طرحی شیرازی (۹۸۰ زنده) شجاع (ملقب به کور) (۹۸۱) کامی قزوینی (۹۸۲) هجری قمی (۹۸۲) حیدر کلیچه‌پز (۹۸۵) عبدی بیگ نویدی (۹۸۸) کاهی کابلی، قاسم (۹۸۸) ملک قمی (۹۹۰ زنده) قیدی شیرازی (۹۹۰) مخدوم شریفی (۹۹۰ زنده) نظام‌الدین هاشمی (۹۹۱ زنده) قراری گیلانی (۹۹۲) حسابی نطنزی (۹۹۳) رضایی کاشانی (۹۹۵) میرک صالحی (۹۹۷ زنده) حالتی تهرانی (۹۹۹) صرفی ساوجی (۹۹۹) حضوری قمی (۱۰۰۰) قاضی نورالدین (۱۰۰۰) غیرتی شیرازی (۱۰۰۱ زنده) یادگاربیگ حالتی (۱۰۰۱) وقوعی نیشابوری (۱۰۰۲) وحشتی جوشقانی (۱۰۱۳) انیسی شاملو، یولقلی (۱۰۱۴) وقوعی تبریزی (۱۰۱۸) شعیب جوشقانی (۱۰۲۴ زنده) حیدر معمایی (۱۰۲۵) فسونی یزدی (۱۰۲۷) کمره‌ای، علی نقی (۱۰۳۰)

جستارهای وابسته
مکتب وقوع در قرن دهم
واسوخت در قرن دهم

شاعران یازدهم هجری

صائب تبریزی (ف ۱۰۸۷ ق) (آثار: مرآت الجمال – ابیاتی در وصف معشوق است، آرایش نگار – ابیاتی مربوط به آینه و شانه، میخانه – اشعاری در باب می و میخانه، واجب الحفظ – برگزیده غزلهایش)
میررضی آرتیمانی
کلیم کاشانی
کمالی
منیر لاهوری
زلالی خوانساری
نجیب کاشانی
نظیری نیشابوری
غنی کشمیری
وحید قزوینی
طالب آملی
صابر کرمانی
تأثیر تبریزی
قاسم مشهدی
مسیح کاشانی
سلیم تهرانی
واعظ قزوینی
رفیع مشهدی
قدسی مشهدی
دانش مشهدی
ظفرخان حسن
نجیب کاشانی
میرنجات اصفهانی

شاعران دوازدهم هجری

حزین لاهیجی
بیدل دهلوی (ف ۱۱۳۳ ق)
جستارهای وابسته
شعر سبک هندی (اصفهانی)
سرایندگان ایرانی در شبه‌قاره هند
شاعران سده سیزدهم هجری
هاتف اصفهانی
آذر بیگدلی
میرزا نصرالله بهار شیروانی
عارف قزوینی (آثار: قصائد، غزلیات، مثنوی‌ها)
ابراهیم نادری کازرونی
وصال شیرازی
قاآنی شیرازی
فروغی بسطامی
یغما جندقی
نشاط اصفهانی
مطیع
صدرالسادات کازرونی
کوثر علیشاه همدانی
رضاقلی خان هدایت
صباحی بیدگلی
شیدای گراشی

شاعران معاصر (سدهٔ بیستم میلادی به این‌سو)

شاعران معاصر ایران
شعر کلاسیک
ادیب برومند
ابراهیم ناعم
ایرج میرزا (آثار: مثنوی عارف‌نامه، مثنوی زهره و منوچهر (برگرفته از اسطوره «ونوس و آدونیس» از اساطیر یونانی) )
پروین اعتصامی (آثار: تنها اثر چاپ و منتشر شده از پروین، دیوان اشعار اوست، که دارای ۶۰۶ شعر شامل اشعاری در قالب‌های مثنوی، قطعه و قصیده می‌شود. پروین بیشتر به دلیل به کار بردن سبک شعریِ مناظره در شعرهایش، معروف است)
حسین پژمان بختیاری
حسین منزوی
حمید سبزواری
رحیم معینی کرمانشاهی
رهی معیری (آثار: ترانه‌های سروده شده توسط وی می‌توان «شد خزان»، «شب جدایی»، «کاروان» و «مرغ حق» را نام برد، مجموعه‌ای از اشعار رهی معیری با عنوان سایه عمر در سال ۱۳۴۵ به چاپ رسید، برخی از اشعار: شعر یاد ایامی، شعر بهار، شعر خلقت زن)
ژاله قائم‌مقامی
سید احمد حسینی
محمدحسین بهجت (شهریار)
سیمین بهبهانی
علی سعیدی
غلامرضا روحانی (اجنه)
فخرعظمی ارغون
قیصر امین‌پور (آثار: تنفس صبح درکوچه افتاب، طوفان در پرانتز (نثر ادبی، ۱۳۶۵)، منظومه ظهر روز دهم (شعر نوجوان، ۱۳۶۵)، مثل چشمه، مثل رود (شعر نوجوان، ۱۳۶۸)، بی‌بال پریدن (نثر ادبی، ۱۳۷۰) مجموعه شعر آینه‌های ناگهان (۱۳۷۲)، به قول پرستو (شعر نوجوان، ۱۳۷۵). گزینه اشعار (۱۳۷۸، مروارید) مجموعه شعر گل‌ها همه آفتابگردانند (۱۳۸۰، مروارید)، دستور زبان عشق’ (۱۳۸۶، مروارید))
محمد فرخی یزدی (تاج الشعرا)
محمدتقی بهار (ملک‌الشعرا) (آثار: دیوان اشعار، نثر و تحقیق و تصحیح، مقالهٔ لنین بزرگ، ترانه و تصنیف)
محمدحسین بهجتی اردکانی (شفق)
محمدرضا تقوی‌فرد
محمود عنبرانی
مهدی اصغری عظمی (معین تبریزی)
مهدی حمیدی شیرازی
مهدی فرجی
مهرداد اوستا
میرزاده عشقی (سید محمد کردستانی)
نصرالله مردانی
هوشنگ ابتهاج (سایه) (آثار:نخستین نغمه‌ها، ۱۳۲۵، سراب، ۱۳۳۰، سیاه مشق، فروردین ۱۳۳۲، شبگیر، مرداد ۱۳۳۲، زمین، دی ۱۳۳۴، چند برگ از یلدا، آبان ۱۳۴۴، یادنامه، مهر ۱۳۴۸ (ترجمه شعر تومانیان شاعر ارمنی، با همکاری نادرپور، گالوست خاننتس و روبن)، تا صبح شب یلدا، مهر ۱۳۶۰، یادگار خون سرو، بهمن ۱۳۶۰، حافظ به سعی سایه (دیوان حافظ با تصحیح ابتهاج)، تاسیان مهر ۱۳۸۵ (اشعار ابتهاج در، قالب نو)، بانگ نی )
غزل نو
حسین منزوی
محمدحسین بهجت (شهریار)
سیمین بهبهانی
محمدعلی بهمنی
محمد فرخی یزدی (تاج الشعرا)
مریم جعفری آذرمانی
منوچهر نیستانی
شعر نو
آزیتا قهرمان
احمد شاملو
احمدرضا احمدی
بهرام اردبیلی
بیژن الهی
پگاه احمدی
حمید مصدق
رزا جمالی
ژاله اصفهانی
سهراب رحیمی
سودابه برمکی
سهراب سپهری
سیاوش کسرایی
سید حسن حسینی
طاهره صفارزاده
علی باباچاهی
فروغ فرخزاد
فریاد شیری
فریدون مشیری
فریدون فرخزاد
محسن عمادی
محمد خلیلی
محمدرضا شفیعی کدکنی
محمدرضا تقوی‌فرد
محمدعلی سپانلو
منوچهر آتشی
مهدی اخوان ثالث
نازنین نظام شهیدی
نیما یوشیج
هوشنگ ایرانی
هوشنگ چالنگی
یدالله رؤیایی
ترانه
محمدعلی شیرازی
اردلان سرفراز
افشین مقدم
افشین یداللهی
امیر ارجینی
ایرج جنتی عطایی
بیژن ترقی
سعید جعفرزاده احمد سرگورابی (همای)
تورج شعبان‌خانی
روزبه بمانی
زویا زاکاریان
ژاکلین
شاهکار بینش‌پژوه
شاهین نجفی
شهیار قنبری
عبدالجبار کاکایی
فرامرز اصلانی
لیلا کسری
محسن نامجو
مریم حیدرزاده
مسعود امینی
نیلوفر لاری‌پور
یغما گلرویی
حسین صفا
مونا برزویی
شعر کودک و نوجوان
افسانه شعبان‌نژاد
پروین دولت‌آبادی
جعفر ابراهیمی
سید سعید هاشمی
شکوه قاسم‌نیا
عباس یمینی‌شریف
عرفان نظر آهاری
محمود کیانوش
مصطفی رحماندوست
یحیی علوی فرد